Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΑΣ
Luc DIETRICH
"Με τα λόγια εκπορνεύετε τα πάντα". Αυτή ήταν η επίπληξη της Ζαν ντε Σάλτσμαν στον Λουκ Ντήτριχ όταν τον έφερε στον κύκλο των μαθητών του Γκουρτζίεφ. Ο Ντήτριχ θα επωφεληθεί από την παρατήρηση της και στα λίγα χρόνια που του μένουν ακόμη να ζήσει, με σεβασμό στον κανόνα της εχεμύθειας, θα παρουσιάσει μέσα στο κείμενο που ακολουθεί τους κανόνες της αυθεντικής έρευνας.
Η αλήθεια είναι η σχέση του μέσα με το έξω. Το όνειρο είναι μια κίνηση του μέσα, πιο μέσα από μέσα όταν ακολουθούμε τη λογική του ονείρου, βυθιζόμαστε συνεχώς όλο και περισσότερο στα σκοτάδια, πνιγόμαστε στο ίδιο μας το αίμα. Αν μας κουβαλά το όνειρο, το όνειρο ποιος θα το κουβαλήσει; Δεν μιλά για το όνειρο το Βιβλίο του Αληθινού Λόγου, δεν μαρτυρά για το όνειρο το μεγαλείο της των γνωστικών. [...] Μπορούμε να θεωρήσουμε το όνειρο και το εξωπραγματικό σαν απουσία της αλήθειας και σαν ψέμα. Κι εδώ εμφανίζεται το ζήτημα της ειλικρίνειας, που δίνει στις μορφές το αληθινό τους νόημα. [...] Η ειλικρίνεια είναι κατ' αρχήν μία παρόρμηση να γνωρίσουμε το αληθινό* κατά δεύτερο λόγο, είναι η αναγνώριση της δικής μας συσκότισης: είναι λοιπόν μια φλογερή και διαρκής ένταση, κι όχι μια ευκαιρία να επιδοθούμε σε περιττές εκμυστηρεύσεις. Η ειλικρίνεια είναι πρώτα απ' όλα χάρις, γιατί είναι χάρις το να επιθυμούμε την αλήθεια, την ίδια στιγμή που τόσοι δύστυχοι συμβιβάζονται τόσο καλά με τον ύπνο τους- κατά δεύτερο λόγο, είναι μια προσπάθεια ν' απαλλαγούμε απ' αυτή τη σκιά στην οποία είμαστε προσκολλημένοι με όλη τη σάρκα μας. [...] Η αληθινή ειλικρίνεια κοστίζει πανάκριβα. [...] Η ειλικρίνεια μας είναι ένα έκθετο παιδί, χλωμό κι ασθενικό, που με μεγάλη δυσκολία το επαναφέραμε στη ζωή• όταν, όμως, σταθεί στα πόδια του ο φιλαράκος, εκείνος που τον φιλοξενεί και τον τρέφει γρήγορα θ' αρχίσει να τρέμει μπροστά σ' αυτόν το θεό, σ' αυτόν το διάβολο που καραδοκεί πάντοτε, πανέτοιμος να του πάρει τη θέση. [...] Και δεν υπάρχει χάρις, και δεν υπάρχει θυσία, και δεν υπάρχει τίποτε το ιερό, που να μην είναι επίσης και μυστικό [...] Και πώς μπορεί κάτι που είναι εσωτερικό να μην είναι μυστικό; Η ειλικρίνεια επιδρά μονάχα όταν ριζώνει, όταν έχει βαθιά θεμέλια μέσα μας. Ο ρόλος της είναι να μας σκοτώσει, το γνωρίζουμε. Είναι καλύτερα να προετοιμαζόμαστε γι' αυτό το πέρασμα.
[Αποσπάσματα από το κείμενο "Διάλογος για τη φιλία" (Dialogue de l'amitie) Μάιος 1942, σελ. 17-21].
Υπάρχουν εκείνοι που ερευνούν, προκειμένου ένα νέο προτέρημα να στολίσει το πρόσωπο τους, που αναζητούν την κυριαρχία πάνω στους άλλους, την αίγλη και τη φήμη- υπάρχουν άλλοι, που ερευνούν επειδή νιώθουν δυσφορία, επειδή οι δυστυχίες τούς έχουν συγκλονίσει ως τα μύχια της ύπαρξης τους, ή επειδή οι επανειλημμένες αποτυχίες τούς έπεισαν για την ανεπάρκεια τους. Τέλος, υπάρχουν κι εκείνοι που ερευνούν επειδή γνωρίζουν πως η δυσφορία τους οφείλεται στην προσκόλληση τους στο άτομο τους και στα εξωτερικά οφέλη. Οι πρώτοι θέλουν να υπερισχύσει ο παλαιός άνθρωπος με τα όπλα του νέου" οι δεύτεροι θέλουν απλά να αποκαταστήσουν τον παλαιό άνθρωπο που τον γκρέμισαν τα τυχαία πλήγματα της ζωής* οι τρίτοι είναι έτοιμοι να απορρίψουν οριστικά τον παλαιό άνθρωπο -είτε ωραιοποιημένο είτε όχι, είτε ευχάριστο είτε όχι. [...] Δεν πιστεύω πως θα μπορούσαμε να βρούμε την αλήθεια από μόνοι μας, αλλά υπάρχει μια εργασία που δεν μπορούμε παρά να την εκπληρώσουμε μόνοι μας• κι αυτή είναι να αναζητούμε την αλήθεια, να την προσδοκούμε, να είμαστε έτοιμοι να δώσουμε όλα όσα έχουμε και ακόμη όλα όσα είμαστε, προκειμένου να υπάρξει μέσα μας• γιατί είναι μια εργασία που κανείς δεν μπορεί να κάνει στη θέση μας.
Οφείλω να αποδεχτώ αυτήν τη συνειδητότητα, τη σύντομη σαν γιορτή, να δεχτώ αυτήν την ύπαρξη, όπως μια μέρα που ποτέ πια δεν θα ξαναρχίσει.
[παρατίθεται από τον Michel Random στο έργο "Οι δυνάμεις του έσω κόσμου" (Puissances du dedans), σελ. 211].
Οι παραπάνω σημειώσεις βρίσκουν τον απόηχο τους και στις ακόλουθες ανέκδοτες γραμμές, "ριγμένες" πρόχειρα στο χαρτί, στα πλαίσια της αλληλογραφίας με την Ζενεβιέβ Λιέφ και το σύζυγο της Λουζ στους οποίους ο Ντήντριχ είχε αποκαλύψει την ύπαρξη του κυρίου Γκουρτζίεφ και της διδασκαλίας του. Εξομολογήσεις γραμμένες στο κακής ποιότητας χαρτί των "διζωνικών καρτών" -του μόνου επίσημου δεσμού μεταξύ της κατεχόμενης Γαλλίας και της λεγόμενης "ελεύθερης" Γαλλίας- που παραμένουν η ζωντανή μαρτυρία της προσωπικής του εργασίας:
8 Ιουνίου 1942.. Συνάντησα τον κύριο Γκουρτζίεφ και από σήμερα όλα παίρνουν ένα διαφορετικό χρώμα. Τώρα έχω έναν σαφέστερο σκοπό και μια εργασία οροθετημένη με ακρίβεια. Προσδιόρισε την κατάσταση μου με ιδιοφυή τρόπο. Είδε και αντιλήφθηκε όλους τους κινδύνους που διέτρεχα εκείνη τη στιγμή, καθώς και τις αιτίες τους. Οφείλονται όλοι τους στην υγεία μου. Οφείλω -όπως λέει ο ίδιος- να ασχοληθώ αμέσως με την υγεία μου. Όμως αυτές οι κάρτες είναι πολύ μικρές, κι εξάλλου δεν μπορώ ακόμη να τα πω όλα, γιατί δεν τα έχω ακόμη βιώσει αρκετά, δεν είναι αρκετά "δικά μου".
27 Ιούνη 1942... Εργάζομαι, ξεκίνησα ένα μεγάλο εσωτερικό ταξίδι. Όλα έχουν αλλάξει για μένα. Είναι δύσκολο, γιατί το σώμα μου εξεγείρεται και χαλά τον κόσμο ενάντια στη μεγάλη προσπάθεια που του ζητιέται να καταβάλει. Το σώμα μου σκέφτεται να κοιμηθεί, να ξαπλώσει και να φάει, επειδή περνώ τη μέρα μου με εξαιρετική όρεξη. Πρέπει να διδάξω την υπομονή σε τούτο το αδελφικό κρέας, που είναι το κουφάρι μου, το καλοπιάνω και του υπόσχομαι θαύματα, αλλά εκείνο δυσπιστεί και με υπηρετεί άσχημα.
(Αρχές Ιούλη 1942 ; ) ... Για να γίνετε όπως "σας καλεί το καθήκον να γίνετε", χρειάζεται πολλή δουλειά. Πόσες πτώσεις προτού φτάσεις να ισορροπείς! Πόσες παραφωνίες προτού φθάσεις στην αρμονία! [...] Η προσπάθεια μας μαρτυρεί για το είναι μας, το μέγεθος μας, με μια λέξη, την πραγματικότητα μας. Για να αλλάξουμε, πρέπει πρώτα απ' όλα να αισθανθούμε απέχθεια για την τωρινή μας ζωή, κι αυτό είναι δύσκολο. Θέλουμε να αλλάξουμε, αλλά χωρίς να απαλλαγούμε από τις συνήθειες μας, τις μανίες μας, τις παλιανθρωπιές μας. Τώρα καταλαβαίνω τι απαιτείται από εμάς. Το καταλάβαινα ήδη και πριν έξι μήνες, αλλά σήμερα αρχίζω να το πιστεύω. [...] Βλέπω τον κύριο Γκουρτζίεφ κάθε δυο μέρες και κάθε φορά γευματίζουμε μαζί. Μου μαθαίνει τα πάντα κάθε μέρα απ' την αρχή και γι' αυτό βαδίζω, αντί να κάνω σημειωτόν επιτόπου [...] Σας τα γράφω όλα αυτά, γιατί σας θέλω και τους δυο σας να βρεθείτε μαζί μας• να μην ξανακυλήσετε κι οι δυο σας στην παράλογη και καταστροφική δραστηριότητα εκείνων που δεν θέλουν να ανοίξουν τα μάτια τους ούτε στη δική τους άβυσσο ούτε στο μεγαλείο του κόσμου...
25Ιουλίου 1942...Έχω βάσανα, αλλά δεν παραπονιέμαι, γιατί όλα τα προβλήματα υγείας, χρημάτων και τόσα άλλα δεν είναι τίποτα σε σύγκριση με την ένταση της εργασίας που κάνω εδώ. Φοβάμαι μόνο μήπως δω το σώμα μου να μ' εγκαταλείπει, αλλά αγωνίζομαι ενάντια ακόμη και σ' αυτό. Δεν μπορώ να σας μιλήσω για όλα αυτά γραπτά, χρειάζεται να περάσουμε πολλές στιγμές μαζί και προπάντων χρειάζονται κοινές εμπειρίες. Μόνον οι εσωτερικές μας προσπάθειες μπορούν να μας φέρουν κοντά. Τώρα όλα έχουν ένα νόημα για μένα...
[Από τα αρχεία της Ζενεβιεβ Λιεφ\
