Marthe de GAIGNERON

Πώς να καταλάβουμε τις απαρχές της κίνησης;

Ποια είναι η πηγή της μυστηριώδους ενέργειας που δίνει στον άνθρωπο και σε όλες τις εκδηλώσεις του, από τη γέννηση μέχρι το θάνατό του, και ακόμη πιο πέρα;

Με ποιο τρόπο αυτή η ενέργεια μας δίνει ζωή;

Έχει ο άνθρωπος μια πραγματική εξουσία πάνω στις κινήσεις του;

Με την ανάπτυξη της συνειδητότητας, η Διδασκαλία ζητά να αποκαλύψει ξανά εκείνη την πηγή της ζωής, που όμως είναι φυλακισμένη από την ανθρώπινη αλλοτρίωση ή και ολότελα καλυμμένη από αυτήν. Πραγματικά, μια μεγάλη λειτουργική αταξία εμποδίζει να αντιληφθούμε την πρωταρχική ενέργεια. Μια αταξία που παράγεται από πολλαπλές εντάσεις, πολύπλοκους αυτοματισμούς που με τη σειρά τους συνδέονται με πολύ βαθύτερα εξαρτημένα ανακλαστικά. Οι στάσεις μας, οι χειρονομίες, οι πόζες, πάντα οι ίδιες, μας χαρακτηρίζουν και τελικά αποτελούν ό,τι είμαστε, δηλαδή μια φαντασιωτική ταύτιση μέσα στον παραμορφωτικό καθρέφτη της νόησής μας. Σε αυτή την κατάσταση ο άνθρωπος δεν έχει πραγματική εξουσία πάνω στις κινήσεις του. Παρ’ όλες τις δραστηριότητες που μπορεί να εκπληρώσει τόσο στο σωματικό όσο και στο διανοητικό επίπεδο, ο άνθρωπος, πραγματικά, αισθάνεται και επηρεάζεται μόνον από τη μια πλευρά της φύσης του εις βάρος της άλλης, της πιο ουσιαστικής. Συνεχίζει να αγνοεί την πρωταρχική ενέργεια – και ζει εγκλωβισμένος σε ένα καλούπι τυπικότητας, χωρίς τη δύναμη να αποδράσει από τα γρανάζια της αδιέξοδης σχέσης ανάμεσα στην αυτοματική κίνηση του νοητικού και την αυτοματοποιημένη λειτουργία της προσωπικότητάς του.

Η δύναμη της ζωής, φυλακισμένη σε ένα λαβύρινθο χωρίς διέξοδο, δεν μπορεί να αναλάβει ηγετικό ρόλο σε ένα σώμα δύστροπο. Τρέφει μια μηχανή.

Και αυτή τον ξεγελά και, στη συνηθισμένη πορεία της ζωής του, δεν είναι δυνατό να δει ο άνθρωπος μέχρι πιο σημείο είναι σκλάβος των αυτοματισμών του. Χρειάζονται συνθήκες πολύ ειδικές για να το γνωρίσει και να αναδυθεί μέσα του μια άλλη ποιότητα προσοχής και συνείδησης του εαυτού.

Η πρακτική των κινήσεων ανταποκρίνεται σε αυτήν ακριβώς την ανάγκη. Είναι η μαθητεία που επιτρέπει πράγματι να βιώσουμε μέσα από το σώμα σε κίνηση το σύνολο των λειτουργικών μηχανισμών του και, προπαντός, να ξυπνήσουμε τις λανθάνουσες ικανότητές του που προέρχονται από μια ανεξερεύνητη πλευρά της φύσης μας.

Οι Κινήσεις προτείνονται, κατά γενικό κανόνα, μόνο μετά από μια προκαταρτική εργασία, όπου φωτίζονται οι γενικές αρχές της Διδασκαλίας και η αληθινή διάσταση της αυτογνωσίας. Σε αυτές τις συνθήκες, η πρακτική των κινήσεων μπορεί να εκτιμηθεί με την σωστή της αξία, και ως προς την ακρίβεια και ως προς το αποτέλεσμά της.

Είτε πρόκειται για Ασκήσεις είτε για Χορούς, οι Κινήσεις έχουν σκοπό να ξαναβρούμε, μέσα στην ισορροπία του σώματος και την καινούρια διευθέτηση της λειτουργίας του, μια παρουσία του Είναι που φτάνει και στην εκδήλωσή της, προάγγελο μιας αυτοσυνείδησης μέσα στο ίδιο, και σαν εσώτερο περιεχόμενο και σαν έκφραση.

Για να ακολουθήσω αυτόν το δρόμο πρέπει να αποδεχτώ πλήρως να εργαστώ σε «σχολή», να γίνω ένας μαθητής μέσα στους άλλους, ένα απλό νούμερο σε μια σειρά, με την εξαιρετική υποστήριξη, όμως, μιας κοινής αναζήτησης.

Οι Κινήσεις ζουν σε ένα είδος μικρόκοσμου όπου κάθε συμμέτοχος, υποτασσόμενος ολοκληρωτικά στις κατευθύνσεις εκείνου που διδάσκει, αισθάνεται υπεύθυνος για το περιβάλλον όπου ο ίδιος εξελίσσεται, όσο και για τον εαυτό του τον ίδιο.

Η μουσική, έτοιμη σύνθεση[1] ή αυτοσχεδιασμός, θα παίξει επίσης ένα σημαντικό ρόλο σε αυτό το βίωμα. Σε βαθύτερη αντιστοιχία με το εσωτερικό νόημα των κινήσεων, τις υποστηρίζει στο ρυθμό τους και την έκφραση, εναρμονίζεται με αυτές και με την εργασία όλων. Αποτελεί έτσι, μαζί με τους ερμηνευτές της, μέρος συστατικό της συνολικής αλχημείας.

Οι Ασκήσεις δεν έχουν προφανώς ούτε την ίδια βαρύτητα ούτε την ίδια πυκνότητα, αλλά κάθε μια τους είναι φορτισμένη με μια ειδικότερη σημασία – στη μορφή του και τη σκοπιμότητα, στην πολυπλοκότητά τους, όπως και στην απλότητα – που διεκδικεί μια απόλυτη ακρίβεια κίνησης, από τις παλάμες μέχρι τη παραμικρή θέση των ποδιών, απαιτώντας μια δυναμική ισορροπία όλων όσων μας αποτελούν για να υπηρετήσει μια αναζήτηση που δεν προσδιορίζεται παρά μέσα από τη ζωντανή εμπειρία.

Όταν καταπιανόμαστε με αυτή τη μαθητεία., από την αρχή κιόλας μας εκπλήσσει ότι ο καταναγκασμός είναι ταυτόχρονος με την ελευθερία.

Ανακαλύπτουμε μια καινούρια ζωή, σε ένα σώμα κατειλημμένο μέχρι τότε από μια εκπαίδευση αποτελούμενη από συνήθειες κινητικές, ψυχικές και άλλες, ένα σώμα που ελευθερώνεται και ανοίγεται σ’ ένα κόσμο εντυπώσεων και άγνωστων βιωμάτων. Αλλά ανακαλύπτουμε επίσης ότι απαιτείται επίσης μια σταθερή προσοχή πάνω στο σώμα. Η αμείλικτη αντιμετώπιση των Ασκήσεων και των Χορών και, προπαντός, της ανικανότητάς μας να «συμμορφωθούμε στο πρότυπο», προκαλεί συχνά έναν αληθινό κλονισμό.

Θα αναγκαστούμε τότε να αναγνωρίσουμε, αυτή τη φορά από την εμπειρία μας, ότι οι κινήσεις μας γίνονται πάντα αυτοματικά, ότι η γένεσή τους ξεπηδά από μιας λειτουργία που δεν εξουσιάζουμε, που δεν συνδεόμαστε μαζί της. Είτε πρόκειται για τη σκέψη, το συναίσθημα ή μια κινητική ανταπόκριση, αυτή η αυτοματοποιημένη λειτουργία αποσπάται και ανταποκρίνεται εκ μέρους του συνόλου.

Σε μια τέτοια αταξία και σύγχυση, επιβάλλεται μια ισορροπία, αλλά δεν μπορούμε ακόμη να τη βρούμε. Η διαπίστωση της ανημποριάς και η συνειδητοποίηση ακόμη της έλλειψης ενότητας είναι πραγματικά από τις πιο πλούσιες και πιο αποκαλυπτικές απόψεις της ανάπτυξη της συνειδητότητας.

Ό,τι εφαρμόζεται στις Κινήσεις δεν έχει ποτέ ξανά εφαρμοστεί με τον ίδιο τρόπο.

Είναι ένα νέο αλφάβητο για να αποκρυπτογραφήσουμε μια νέα γλώσσα, έναν τρόπο γνώσης άμεσο, που επιτρέπει να κάνουμε αισθητή στο σώμα τη μηχανικότητά του και, ταυτόχρονα, να το προετοιμάσουμε να δεχτεί άλλα ρεύματα ενέργειας, που δεν μπορεί ακόμα να προσεγγίσει. Οι νέες στάσεις, προερχόμενες από μια διαφορετική εσωτερική τάξη, θα αντιμετωπίσουν ένα ρεπερτόριο αυτοματικών αντιδράσεων στέρεα ριζωμένων.

Σταδιακά, ο άνθρωπος θα μπορέσει να αντιληφθεί μέχρι πιο σημείο είναι σκλάβος ενός μηχανισμού, όπου η συνειρμική σκέψη γίνεται το μοναδικό γενεσιουργό αίτιο, εις βάρος του ολοκληρωμένου όντος, εις βάρος της ουσίας του.

Αλλά τι είναι το ολοκληρωμένο ον;

Μήπως είναι το σώμα εν δυνάμει όργανο όλων τω ν ενεργειών του δημιουργημένου κόσμου, γεγονός που δίνει μια εντελώς διαφορετική διάσταση σε αυτήν της έρευνα, ενώ προσφέρει στην πνευματικότητα την κυριότερη διάσταση σε αυτήν την έρευνα, ενώ προσφέρει στην πνευματικότητα την κυριότερη υπόστασή της;

Μήπως είναι το σώμα ο αληθινός Ναός του Θεού, δοχείο και μετασχηματιστής όλων των ενεργειών που το διαπερνούν;

Μήπως έχουμε ξεχάσει ότι η αίσθηση μιας ανώτερης ενέργειας είναι φυσική στον άνθρωπο;

Από την προοπτική, ακριβώς, ενός ανοίγματος προς το ιερό πρέπει να καταλάβουμε τους Χορούς που μας έφερε ο Γ. Ι. Γκουρτζίεφ. Είναι το άνοιγμα που θα ελευθερώσει τον άνθρωπο από τη μηχανικότητά του, αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα την «ουσιώδη» πλευρά της φύσης του.

Οι κινήσεις επικαλούνται το «ολοκληρωμένο ον» αλλά από δρόμους πάντα διαφορετικούς. Έτσι εξηγείται η εξαιρετική τους ποικιλία. Ασκούν ειδικότερα τη μια λειτουργία ή την άλλη και στηρίζονται συχνά πάνω σε «τέμπο» εντελώς διαφορετικά από εκείνα που βιώνουμε συνήθως.

Μια κίνηση όπως Οι Κύκλοι. Για παράδειγμα, γίνεται καθιστή και επιτρέπει να φτάσουμε σε μια τέτοια εσωτερική ησυχία, ώστε και η μόνη κίνηση με την μαγική της βραδύτητα μοιάζει να παράγει έναν «ήχο».

Άλλες κινήσεις επιζητούν την κυριαρχία στο σώμα, μέσα στο ρυθμό και το σθένος, μιας εκούσιας ελεγχόμενης έντασης. Σε αυτούς που τις βιώνουν, έχουν την ικανότητα να ζωντανέψουν με το δυναμισμό τους μια «επιθυμία του είναι», πολύ πέρα από την ίδια τη θέληση, και με αυτήν την επιθυμία επικαλούνται τη βαθιά αίσθηση της τελετουργίας. Είναι η περίπτωση ορισμένων ασκήσεων που λέγονται «Δερβίσικες».

Το ίδιο συμβαίνει και με τους Χορούς των Ναών που λέγονται Γυναικείοι Χοροί, εμπνευσμένοι από τελετουργικούς χορούς, που κάποτε του εκτελούσαν σε άβατα μοναστήρια της Κεντρικής Ασίας. Εδώ, η θηλυκότητα συνδέεται με το ιερό μέσα σε ένα σβήσιμο ολόκληρου του όντος, στην υπηρεσία μιας αρχής που το υπερβαίνει.

«Χορέψτε για τους αρχαιότερους μεγάλους προφήτες» μας είπε μια φορά για να ξαναδώσει νόημα και ζωή σε αυτό που ζητούσαμε να εκφράσουμε.

Οι κινήσεις προσευχής, επίσης, σε υψώνουν πάνω από τις «ανθρώπινες συνθήκες», με την ομορφιά των φορτισμένων με νόημα χειρονομιών, όχι για να ικανοποιήσουν την αναζήτηση αισθητισμού, αλλά για να ελευθερώσουν φυλακισμένες ενέργειες με τις κατάλληλες στάσεις. Έτσι, αφήνουν να παρουσιαστεί η ακριβής έκφραση του αληθινού συναισθήματος του εαυτού.

Ας μιλήσουμε και για τις κινήσεις που λέγονται Πολλαπλασιασμοί και βασίζονται στους Νόμους του Τρία και Επτά, οι οποίοι, σύμφωνα με τη Διδασκαλία, διέπουν τον δημιουργημένο κόσμο, κάνοντας δυνατή την εξέλιξη σε τροχιές μαθηματικά ορισμένες, όπου το νόημα της θέσης μας και επομένως του ρόλου μας καθορίζεται από τον εκφραζόμενο νόμο, και αυτό επιβάλλει μια ετοιμότητα και μια ακραία αυστηρότητα κατά τις μετατοπίσεις.

Αναφέραμε εδώ μερικά μόνο παραδείγματα μέσα στην αναρίθμητη ποικιλία των κινήσεων που επικαλούνται προπαντός την ύπαρξη μιας ιερής τέχνης, μιας θετικής επιστήμης, ικανής να ανοίξει τον άνθρωπο προς μια άλλη διάσταση, μια άλλη «Πηγή της ζωής». Οι Χοροί αυτοί δεν αποκτούν την πραγματική τους σημασία παρά μόνο όταν η εκδήλωση μιας ενέργειας υψηλότερης αποκαλύπτει ένα άλλο επίπεδο ύπαρξης.

Για να προσεγγίσουμε αυτή των πηγών ζωής πρέπει, όπως είπαμε ήδη, να διανύσουμε μια μακρά διαδικασία, να βιώσουμε την κατάσταση «νοητικής εξάρτησης» που διαιρεί τον άνθρωπο, περιορίζει το πεδίο της συνειδητότητάς του και τον κάνει να αμφιβάλει για τις πραγματικές δυνατότητες που έχει η δύναμη της προσοχής του να τον ελευθερώσει.

Μόνο αν βασανιστώ, δηλαδή αν σταθώ και ατενίσω τους περιορισμούς μου, τότε μόνον εμφανίζεται μια βαθιά αποδοχή, σχηματίζεται άνοιγμα, όλο το είναι μου ξαναβρίσκει την ενότητά του, το διαπερνά μια δράση εντελώς άλλης τάξης, πραγματικά πνευματική, που θα μεταμορφώσει το συναίσθημα που έχω για τον εαυτό μου.

Εκείνο που εξασκούμε με την πρακτική των κινήσεων είναι ουσιαστικά το άνοιγμα σε αυτή τη δράση, που επιβεβαιώνουμε σταθερά.

Όμως, για να την αισθανόμαστε αρκετά, πρέπει να μπορούμε να εγκαταλείπουμε την κατάσταση εντάσεων που εμφανίζεται κάθε στιγμή κάτω από τη μια ή την άλλη μορφή, είτε είναι μια υπερβολική θέληση, μια ταραγμένη σκέψη, μια δίψα για αποτελέσματα, ένας φόβος. Υπάρχουν τόσες εντάσεις που γίνονται φραγμός στη δράση αυτής της ενέργειας, εμποδίζοντας τις σωματικές στάσεις να αναπτυχθούν ελεύθερα μέσα στην ευελιξία τους και σύμφωνα με τον δικό τους ρυθμό, αλλοιώνοντας έτσι την ίδια τους την έκφραση και το ιερό νόημα του χορού. Η ισορροπία και η ενότητα του όντος παίζονται μια τέτοια στιγμή. Μονάχα εγκαταλείποντας όλες τις εντάσεις, μέσα σε ένα ας το να γίνει, γινόμαστε διαθέσιμοι να αφεθούνε στη δράση και να ανοιχτούμε σε μια άλλη έλξη.

Και τότε ίσως μπορέσουμε να προσεγγίσουμε τη θεμελιώδη εμπειρία της προσοχής, η οποία εκπορεύεται από μια πηγή που υπερβαίνει τις συνηθισμένες λειτουργίες και δηλώνει τον άνθρωπο, πέρα από όλα όσα έχει γνωρίσει μέχρις εκείνη τη στιγμή.

Δέκτης όλων των επιρροών, όρθιος ανάμεσα σε «ουρανό και γη», γίνεται σημείο σύνδεσης, μεσολαβητής ανάμεσα σε δυο κόσμους, τον κόσμο των ανθρώπων και τον άλλο, εκείνον απ’ όπου προέρχεται η υψηλότερη ενέργεια που μπορεί ο άνθρωπος να γνωρίσει, η μόνη ικανή να το μεταμορφώσει, να τον ελευθερώσει και να αλλάξει την «κατάστασή του».

Οι Χριστιανοί Μυστικοί ονομάζουν κατάσταση χάριτος αυτή την ελευθερωμένη κατάσταση.

Οι Ινδοί Σοφοί ονομάζουν υπέρ – νοητικό αυτό που γεννά την αναπαλλοτρίωτη κατάσταση, την απελευθερωμένη από ντον «αντικατοπτρισμό του δυϊσμού».

Το νοητικό δεν είναι πλέον ο κύριος, όσο ο άνθρωπος παίρνει ζωή από την άλλη ενέργεια, όπως μαρτυρεί το ιερό κείμενο από την Κένα Ουπανεσάντ:

Το νοητικό θεμελιωμένο στους περιορισμούς και τον κατακερματισμό δεν μπορεί να δράσει παρά με ένα κέντρο δοσμένο στην κατώτερη και σκοτισμένη ύπαρξη. Αλλά το υπερνοητικό ριζώνει στην Ενότητα, καταλαβαίνει και διεισδύει . η δράση του βρίσκεται στο καθολικό και σε σταθερή επικοινωνία με μια αιώνια υπερβατική πηγή.

Υπάρχουν Χοροί, οι οποίοι ελισσόμενοι υπενθυμίζουν τους Νόμους που διέπουν τις μυστικές κινήσεις των άστρων και των ανθρώπων, αποτελώντας τα ζωντανά σύμβολά τους. Αν μπορέσουμε, μέσα στην μέγιστη ευελιξία του σώματός μας, να τους παραδώσουμε όλο μας το είναι, μπορούμε με τη συμμετοχή μας να ανακαινιστούμε και να τραφούμε από την Πηγή της Ζωής.

Ο χορός παίρνει τότε μια ολότελα διαφορετική σημασία, ο άνθρωπος ο ίδιος γίνεται όργανο μιας καθολικής ενέργειας που περιέχεται στο σώμα για μια στιγμή χάριν μιας ολότελα άλλης δόξας.

«Ό,τι δεν μπορείτε να βρείτε στο σώμα σας[2], δεν θα το βρείτε αλλού». Αυτό το ρητό από την Ανατολή μπορεί χωρίς αμφιβολία να ανακεφαλαιώσει ό,τι ειπώθηκε μόλις για την πρακτική των Κινήσεων και το βαθύ νόημα αυτής της έρευνας.

Αναγνωρίζοντας το σώμα ως δέκτη και μετασχηματιστή όλων των ενεργειών που το διαπερνούν, αναζητώντας την ισορροπία, το μέτρο και την τελειοποίηση της ουσίας του της ίδιας , ο Γ. Ι. Γκουρτζίεφ έκανε την Επιστήμη της Κίνησης ένα από τα θεμέλια της Διδασκαλίας του. Οι Ιεροί Χοροί είναι μια από τις ζωντανότερες μαρτυρίες του Έργου εκείνου που αποκαλούσε τον εαυτό του, «απλά»,…

Ο χοροδιδάσκαλος

[1] Υπάρχει μουσική γραμμένη ειδικά γι τις κινήσεις. Στην αρχή συνέθεσαν ο Γ. Ι. Γκουρτζίεφ και ο Τ. ντε Χάρτμαν. Αργότερα και άλλοι συνθέτες εμπλούτιζαν το ρεπερτόριο και ιδιαίτερα ο Edward Michael και ο Alain Kremski.

[2] Πρόκειται προφανώς για μια λειτουργική οντότητα που δεν περιορίζεται μόνο στο φυσικό σώμα΅.