, "Αν δεν έχετε, από τη φύση κριτικό πνεύμα, η διαμονή σας εδώ είναι άχρηστη . "

Παρά τους παράλληλους δρόμους και σε άλλες εσωτερικές παραδόσεις , η διδασκαλία του Γκουρτζίεφ είναι μια ιδιαίτερη ισορροπία της δυτικής ορθολογικότητας και της Ανατολικής γνώσης . Ο Γκουρτζίεφ γελοιοποιούσε τους αποκρυφιστές , και προειδοποιούσε για την αγυρτεία . Ο Γκουρτζίεφικος λόγιος και καθηγητής της Φιλοσοφίας Jacob Needleman ισχυρίζεται , «Για τον Γκουρτζίεφ η διεισδύουσα βαθιά επιρροή της επιστημονικής σκέψης στη σύγχρονη ζωή , δεν ήταν κάτι που απλώς εξέφραζε την λύπη του, αλλά έπρεπε να γίνει κατανοητό ως το κανάλι μέσω του οποίου η αιώνια αλήθεια πρέπει πρώτα να βρει το δρόμο της προς το ανθρώπινη καρδιά . " Ο Γκουρτζίεφ ζητούσαι από τους μαθητές του να ελέγχουν, κατ 'επανάληψη , την πραγματικότητα των εσωτερικών αντιλήψεων τους . Επειδή είμαστε σε μια διαρκή κατάσταση εξαπάτησης του εαυτού μας ούτως ή άλλως , ήξερε πόσο εύκολα - μάλιστα , πως αναπόφευκτα - η φαντασία θα στρεβλώσει την εσωτερική εργασία . "Στις περισσότερες περιπτώσεις , "Ο Γκουρτζίεφ επισήμανε στον Ουσπένσκι , « αυτό που ονομάζεται « κοσμική συνείδηση ​​»είναι απλά φαντασία , συνειρμική ονειροπόληση που συνδέεται με την εντατικοποίηση της εργασίας από το συναισθηματικό κέντρο ... μια υποκειμενική συναισθηματική εμπειρία του επιπέδου των ονείρων ». Όπως είπε στους μαθητές του στο Ινστιτούτο του για την αρμονική ανάπτυξη του ανθρώπου , "Αν δεν έχετε, από τη φύση κριτικό πνεύμα, η διαμονή σας εδώ είναι άχρηστη . "