1. Η "ΕΡΓΑΣΙΑ" ΕΙΝΑΙ ΠΡΩΤΑΡΧΙΚΑ ΕΡΓΑΣΙΑ ΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ
Ο Γκουρτζίεφ υπογράμμιζε ότι το κλειδί για τις αλλαγές στην συνειδητοτητα βρίσκεται στην προσοχή. Μόνο μέσω των ορθώς κατανοημενων και επαρκώς ανεπτυγμένων δυνάμεων της προσοχής μπορεί να γίνει αρκετά βαθιά η αυτοπαρατήρηση ώστε να αποκαλύψει την γνώση εκείνη που αποκαλείται – ακριβώς γι’ αυτόν το λόγο – «μυστική δοξασία ». Όλες οι «ασκήσεις» συγκέντρωσης, σωματικής στάσης ή αναπνοών κλπ, υπάρχουν με μοναδικό σκοπό την απόκτηση έλεγχου πάνω στην προσοχή. Όταν ο έλεγχος αυτός αποκτηθεί, τέτοιες ασκήσεις δεν είναι πλέον αναγκαίες.
Ο Γκουρτζίεφ – που είχε μελετήσει εις βάθος τις πρακτικές κάθε εσωτερικής παράδοσης – υπέδειξε ότι στον συνηθισμένο άνθρωπο είναι τόσο μεγάλη η σπάταλη λεπτών ψυχικών ενεργειών, ώστε η ανάπτυξη επαρκούς ποιότητας προσοχής δεν μπορεί να λάβει χώρα με ένα άμεσο τρόπο. Η χαοτική κατάσταση του, έχει σαν αποτέλεσμα μια αποσπασματική και «σκεδασμενη» προσοχή η οποία δεν έχει την απαιτούμενη δύναμη. Οι βασικές αιτίες αυτής της αποσπασματικότητας είναι οι συνειρμικές / αυτόματες λειτουργίες του διανοητικού κέντρου, οι συγκρούσεις και οι αρνητικές καταστάσεις του συναισθηματικού κέντρου, και οι μυϊκές εντάσεις στο σωματικό / κινητικό κέντρο. Όλες αυτές οι αιτίες καταναλώνουν -άσκοπα και αντιπαραγωγικά- μεγάλες ποσότητες λεπτών ενεργειών.
Χωρίς προηγούμενη Εργασία επάνω σε αυτά τα αρνητικά χαρακτηριστικά της καθημερινής μας λειτουργίας στη ζωή, οι παραδοσιακές μέθοδοι που αποσκοπούν σε νέα επίπεδα προσοχής – μέθοδοι που περιλαμβάνουν τον διαλογισμό, την προσευχή, ειδικές σωματικές στάσεις και τελετουργίες- είναι πρακτικώς απίθανο να έχουν τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Μια ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα άποψη στο σύστημα του Γκουρτζίεφ είναι ότι η ορθά κατευθυνόμενη προσοχή είναι δημιουργική ή καταλυτική. Ότι δηλαδή όχι μόνο προάγει την παραγωγή των συγκεκριμένων «υλικών» που είναι απαραίτητα για την πλήρη διασύνδεση των κέντρων, αλλά επιπλέον παίζει ένα κρίσιμο ρόλο στο να καταστεί δυνατή η αφομοίωση των εντυπώσεων που λαμβάνουμε μέσω των αισθήσεων.
Οι ειδικές μορφές / ποιότητες προσοχής που απαιτούνται – αυτές στις οποίες το πεδίο της προσοχής περιλαμβάνει ταυτόχρονα τα «εξωτερικά» αισθητηριακά δεδομένα και την «εσωτερική» επίγνωση των κινήσεων των νοητικών, συναισθηματικών και σωματικών ενεργειών- ήταν γνωστά από την αρχαιότητα και περιγραφόντουσαν με όρους όπως «περισυλλογή» , «ενατένιση» , κλπ. Ο Γκουρτζίεφ επινόησε μια καινούργια λέξη για να μεταφέρει το νόημα της πρακτικής αυτής στη σύγχρονη ορολογία – «ενθύμηση του Εαυτού».
Αυτή η ελεγχόμενη προσοχή δεν συμβαίνει ποτέ αυτόματα και είναι το ακριβώς αντίθετο της «υπερδραστήριας» προσοχής που είναι χαρακτηριστική της σύγχρονης καθημερινής ζωής, όπου η προσοχή έλκεται υπνωτισμένη προς τον εξωτερικό κόσμο, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή ούτε η εμπειριωση των εσωτερικών κινήσεων των νοητικών, συναισθηματικών και σωματικών ενεργειών ,ούτε η αντικειμενική γνώση τους.
Η ακριβής λοιπόν γνώση των εσωτερικών συνθηκών που διέπουν την θεληματική αλλαγή «κατάστασης» είναι αδύνατη, εκτός και εάν αλλάξει η μορφή της προσοχής και καλλιεργηθεί μια ειδικού τύπου επίγνωση. Οι εσωτερικές σχολές υπάρχουν ακριβώς για να δημιουργήσουν τη δυνατότητα απόκτησης και μετάδοσης μιας τέτοιας γνώσης.
Η προσοχη αυτοματα προσελκυεται προς καθε δυνατη εντυπωση, πηγαινει προς το αντικειμενο, παραγοντας την εντυπωση με τετοιο τροπο, που η ενεργεια της προσοχης δεσμευεται,αποροφαται στη αντιδραση και χανεται.Μια προσοχη ομως που συνειδητα ελεγχεται, μια διαφορετικη εξελικτικη διαδικασια τιθεται σε κινηση.
Η Φύση έχει προγραμματίσει, απ’ ότι φαίνεται, τον άνθρωπο όχι μόνο για την επιβίωση αλλά επίσης και για την δυνατότητα εξέλιξης. Δίνοντας στον άνθρωπο την δυνατότητα να κατευθύνει θεληματικά την προσοχή του, η Φύση του δώρισε τον σπόρο της ελεύθερης θέλησης (free
Συμφωνα με τις ιδεες του Γκουρτζιεφ, όλες οι προσλαμβανόμενες εντυπώσεις είναι τροφή για την ψυχή, αλλά μόνο ένα μικρό ποσοστό από αυτές διεισδύουν αρκετά βαθιά για εξυπηρετήσουν αυτόν το σκοπό. Στο σημείο αυτό παίζει βασικό ρόλο η δυνατότητα της κατευθυνόμενης προσοχής γιατί μέσω της συνειδητής προσοχής οι εντυπώσεις αφομοιώνονται.
Ο Γκουρτζίεφ προσέγγιζε την συνειδητή προσοχή σαν ένα είδος καταλύτη. Η αυτόματη προσοχή παρέχει στον άνθρωπο ασφάλεια. Αλλά η συνειδητή προσοχή, ή ακριβέστερα η επίγνωση -δηλαδή μια ποιότητα προσοχής που περιλαμβάνει ταυτόχρονα τον εσωτερικό και τον εξωτερικό κόσμο του ανθρώπου- είναι το κλειδί της εξέλιξης. Η λειτουργία της προσοχής είναι διττή : εξωτερικά η επιβίωση και εσωτερικά η δημιουργία.
Ο Γκουρτζίεφ παρότρυνε και καλωσόριζε κάθε πρακτική επαλήθευση των παραπάνω ιδεών, και ιδιαίτερα του ότι η εσωτερική προσοχή δρα καταλυτικά στην περαιτέρω ανάπτυξη των λεπτών ουσιών που θρέφουν τους ψυχικούς μηχανισμούς και επιτρέπουν το άνοιγμα προς ένα «συμπαντικό» επίπεδο σκέψης και συναισθήματος.
Οι ιδέες αυτές μπορούσαν να μελετηθούν και να επαληθευτούν μέσω των πρακτικών της «αυτοπαρατήρησης» και της «αυτοενθυμησης».
Η αυτοπαρατήρηση αποκαλύπτει ότι όπου υπάρχει συνειδητή προσοχή, τα αποτελέσματα των ταλαιπωριών μας δεν ρέουν υποχρεωτικά προς τα κανάλια των ψυχικών μηχανισμών άμυνας, μιας και στις περισσότερες από τις περιστάσεις που παράγουν ταλαιπωρία δεν τίθενται πραγματικά σε κίνδυνο ούτε η ζωή μας ούτε η υγεία μας. Όταν μέσω της πρακτικής της συγκεντρωμένης προσοχής αυτή η κίνηση προς τους μηχανισμούς άμυνας καταστεί οικεία / γνώριμη, τότε τα συναισθήματα μπορούν να την ανακατευθύνουν κατά τέτοιον τρόπο ώστε να πραγματώσουν τον μετασχηματισμό της σε θετικά συναισθήματα. Αν και οι «ουσίες / ροές» αυτές είναι εξαιρετικά λεπτεπίλεπτες για τις τρέχουσες τεχνικές ανάλυσης, η φύση αυτής της δράσης της συνειδητής προσοχής (που μόλις περιγράψαμε) είναι δυνατόν να επαληθευθεί και να γίνει αντικείμενο της εμπειρίας μας.
Ο μετασχηματισμός αυτός απαιτεί πρώτα πάλι την εγκαθίδρυση μιας εσωτερικής τάξης. Όπου επικρατεί εσωτερικό χάος, η δημιουργική δράση μιας τέτοιας εσωτερικής εργασίας μόνο αύξηση της αταξίας μπορεί να επιφέρει….Είναι προτιμότερο η «ανάβαση» να γίνεται με την συντροφιά ενός έμπειρου οδηγού.
2. ΜΕ ΠΟΙΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΗΣΕΙ ΜΙΑ ΟΜΑΔΑ
Δεν υπαρχει κανενα εχεγγυο οτι μια συναρθροιση αρχικα ανθρωπων που εχουν περιπου κοινο στοχο και περιπου κοινες ιδεες και ενδιαφερον για την εργασια στον εαυτο, θα καταφερουν αυτα που προηγουμενως περιγραφτηκαν και ουτε ειναι δυνατον να δημιουργηθη μια ομαδα επειδη καποιος η καποιοι απλα το επιθυμουν.η αρχικη ωθηση ειναι ενα απαραιτητο εναυσμα, η υλοποιση ομως απαιτει παραμετρους πολυ περισσοτερες για την συνηθισμενη κατανοηση μας.Από αυτό γίνεται φανερό ότι η Εργασία δεν είναι κάτι το προκατασκευασμένο στο οποίο «μπαίνει» ή «βγαίνει» κανείς ανάλογα με την διάθεση του όπως αυτή προκύπτει μέσα από τις συγκυρίες της ζωής.
